Włos na czworo dzieli nasz ekspert Magdalena Krulikowska.

Ludzkie włosy są tej samej natury, co pozostałe przydatki skórne specyficzne dla wszystkich ssaków. Zaliczamy do nich wełnę, wąsy, pióra, paznokcie, rogi i kopyta. Ich podstawową funkcją jest ochrona ciała przed czynnikami środowiskowymi (ciepło, zimno, światło słoneczne itp.) oraz urazami. Włosy ze względu na swoją budowę pomagają w regulacji termicznej, są obdarzone niezwykłą odpornością oraz wyjątkową stabilnością w zachowaniu swojej struktury.

Zwierzęta, które na drabinie ewolucyjnej znajdują się poniżej człowieka, aby przeżyć muszą zachować odpowiednią długość, gęstość oraz kolor włosów. Choć ludzkie włosy nie zachowały ww. funkcji nadal pozostają ważnym elementem rozwoju seksualnego i fizjologicznego.

Ponadto obecność i stan włosów może być odzwierciedleniem ogólnej kondycji zdrowotnej naszego organizmu.

Budowa włosa

Struktura włosa, czyli jak wyglada włos pod lupą

Włosy wyrastają ze skóry, z tzw. mieszka włosowego. Jest to najbardziej zewnętrzna, śródskórna warstwa, na dnie, której umiejscowiona jest cebulka włosa. Cebulka, inaczej nazywana opuszką zawiera komórki macierzy, których prawidłowy podział odpowiada za wzrost łodygi. Jednocześnie stanowi ona jedyny żywy fragment włosa. Trzon włosa znajdujący się ponad powierzchnią skóry jest strukturą całkowicie martwą. W skład macierzy włosa wchodzą melanocyty oraz różnicujące się komórki nabłonka. Pierwsze z wymienionych, odpowiadają za wytwarzanie melaniny a więc za barwę włosów, podczas gdy drugie decydują o jego wzroście. Cebulka włosa osadzona jest na brodawce, w której znajdują się liczne naczynia krwionośne odpowiedzialne za dostarczanie komórkom macierzy substancji budulcowych i odżywczych.

Włosy terminalne pokrywające skórę głowy charakteryzują się obecnością dużego gruczołu łojowego, którego aktywność decyduje o szybkości przetłuszczania się włosów. Zarówno korzeń włosa znajdujący się w mieszku, jak i trzon znajdujący się ponad powierzchnią skóry zbudowane są z tego samego białka – keratyny (od 65% do 95%). Niemniej jednak profil aminokwasów, tworzących poszczególne fragmenty włosa może być różny. Najważniejszym aminokwasem wchodzącym w skład keratyny włosa jest cysteina, należąca do grupy aminokwasów siarkowych. W swojej budowie zawiera grupę tiolową (–SH), dzięki której możliwe jest tworzenie mostków siarczkowych (disiarczkowych). Ilość i ułożenie mostków siarczkowych decyduje o kształcie włosa, nadając im formę loków, bądź odpowiadając za ich prosty charakter. Łodyga włosa zbudowana jest z osłonki, warstwy korowej oraz medulli, nazywanej również rdzeniem włosa.

Budowa osłonki włosa

Osłonka, będąca najbardziej zewnętrzną warstwą, zbudowana jest z płaskich, zachodzących na siebie komórek (łusek), sklejonych tłuszczowym spoiwem. W skład spoiwa wchodzą między innymi ceramidy i kwasy tłuszczowe. Łuski nie są połączone z włosem całą swoją powierzchnią i mogą od niego częściowo odstawać. Ich podstawową funkcją jest ochrona włosa przed czynnikami środowiskowymi oraz zapobieganie nadmiernej utracie wody. Stan osłonki włosa odpowiada za jego gładkość, tendencję do elektryzowania, łatwość w rozczesywaniu oraz połysk.

Otoczona osłonką warstwa korowa stanowi aż 80% całego włosa i jest zbudowana z różniących się pod względem kształtu i wielkości komórek keratynowych. Mają one kształt wrzeciona i ustawione są wzdłuż osi głównej w postaci włókien, które w połączeniu z innymi komórkami tworzą fibryle. Taka włóknista, keratynowa, wysoko zorganizowana budowa włosa zapewnia mu odporność na wyginanie i zrywanie. Przestrzenie pomiędzy fibrylami wypełnione są bezpostaciowym białkowym spoiwem nazywanym matrix.

Rdzeń włosa – jego funkcje i budowa

Medulla czyli rdzeń włosa, w przypadku włosów ludzkich często jest przerywana bądź całkowicie nieobecna. Jest zbudowana z luźno ułożonych komórek, pomiędzy którymi znajdują się wolne przestrzenie (pęcherze powietrza). Z tego też względu częściej przypisuje jej się rolę termoregulacyjną, szczególnie ważną dla włosów zwierzęcych. W przypadku włosów ludzkich jej udział uważa się za znikomy.