Spis treści: 

1. Czym jest selen? 
2. Selen – właściwości ważne dla organizmu 
3. Selen na zdrowe i mocne włosy 
4. Selen – na co pomaga? Znaczenie dla urody 
5. Zapotrzebowanie na selen 
6. Przyczyny i skutki niedoboru selenu 
7. Objawy przedawkowania selenu 
8. Selen – kiedy sięgać po tabletki? 
9. Naturalne źródła selenu w diecie

Czym jest selen? 

Selen (łac. Selenium, symbol Se) jest jednym z metali niezbędnych w organizmie człowieka. Jest to pierwiastek śladowy, czyli taki, którego ilość w ciele liczona jest zaledwie w miligramach, a dzienne zapotrzebowanie na dostarczanie go z zewnątrz (wraz z dietą) nie przekracza 1 mg. 

Pomimo znikomych ilości selen ma właściwości istotne dla zachowania zdrowia. Pierwiastek ten jest niezastąpiony w licznych procesach zachodzących w organizmie. Bierze udział m.in. w magazynowaniu i wymianie energii komórkowej.

Za ochronę wnętrza komórek i hemoglobiny wspólnie z innymi związkami również odpowiada selen. Właściwości biochemiczne tego metalu odgrywają istotną rolę także w ochronie komórek organizmu przed szkodliwym wpływem wolnych rodników.

Jako silny przeciwutleniacz selen chroni przed stresem oksydacyjnym i nadtlenkami kwasów tłuszczowych, a dzięki tworzeniu selenków neutralizuje również toksyczne działanie innych metali.

Udział selenu w licznych reakcjach zachodzących w organizmie ma bezpośredni wpływ na funkcje życiowe. Odpowiednia ilość tego pierwiastka jest niezbędna głównie do funkcjonowania takich narządów i układów, jak:

Tarczyca – w narządzie tym selen występuje w największej ilości. Bierze on udział w syntezie hormonów tarczycowych (T3 i T4) i wpływa na poziom jodu.

Układ rozrodczy – selen bierze udział m.in. w procesie dojrzewania plemników.

Układ sercowo-naczyniowy – metal ten zmniejsza gromadzenie się blaszki miażdżycowej, zmniejszając tym samym ryzyko miażdżycy, zawału serca czy udaru mózgu.

Układ odpornościowy – selen bierze udział w reakcjach humoralnych i komórkowych układu immunologicznego. Zwiększa więc ochronę organizmu przed infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi, a także chorobami nowotworowymi i autoimmunologicznymi.

Selen – na co pomaga? Znaczenie dla urody 

Antyoksydacyjne właściwości selenu mają istotne znaczenie także dla urody, ponieważ to właśnie reaktywne formy tlenu (wolne rodniki) są uznawane za jeden z głównych czynników przedwczesnego starzenia, a selen odpowiada za ich neutralizację.

Aby więc zachować jędrną i młodą skórę na dłużej, niezbędny jest selen. Na co jeszcze pomaga ten pierwiastek? Jego optymalna ilość jest warunkiem redukcji zmarszczek i wiotkości skóry. Bez niego starzenie przebiegałoby szybciej i bardziej dotkliwie. Co więcej, selen dba też o paznokcie, zapewniając ich płytkom mocną i zwartą strukturę.

Selen na zdrowe i mocne włosy

Dla mocnych i gęstych włosów niezbędne jest zachowanie zdrowej skóry głowy. Ważną rolę w niwelowaniu problemów z nadmiernym przetłuszczaniem się skóry i łupieżem odgrywa właśnie selen. Właściwości tego pierwiastka obejmują m.in. zastosowanie w preparatach kosmetycznych, np. szamponach i balsamach przeciwłupieżowych.

Selen ma zastosowanie u osób borykających się z nadmiernym wypadaniem włosów także ze względu na wpływ na funkcjonowanie tarczycy, ponieważ to układ hormonalny reguluje proces porostu włosów. Poprzez neutralizowanie wolnych rodników i toksyn, selen umożliwia włosom prawidłowy wzrost i hamuje ich nadmierne wypadanie.

Dostarczany w diecie selen lub jego suplementacja pozwalają na zachowanie lśniących, gęstych i mocnych włosów, opornych na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych i generowanych przez nie wolnych rodników.

Niestety za łamliwość i wypadanie włosów także może odpowiadać selen. Właściwości tego pierwiastka wpływają na organizm pozytywnie tylko, jeśli zachowana jest jego odpowiednia ilość – zarówno niedobór, jak i nadmiar selenu mogą okazać się szkodliwe.

Zapotrzebowanie na selen 

Selen występuje w ciele człowieka w ilości od 3 do 6 mg w zależności od m.in. wieku, płci, masy ciała i stanu zdrowia. Pierwiastek ten nie jest wytwarzany przez organizm, dlatego należy dostarczać go wraz z pożywieniem. Zapotrzebowanie na selen waha się w następujących wartościach:

• 15–20 µg (niemowlęta);
• 17–23 µg – dzieci od 1. do 3. roku życia;
• 23–30 µg – dzieci w wieku od 4 do 9 lat;
• 35–40 µg – dzieci między 9., a 12. rokiem życia;
• 45 µg – dzieci i młodzież powyżej 12 lat;
• 45–70 µg – dorośli.

Przyczyny i skutki niedoboru selenu 

Selen jest ważnym antyoksydantem, a zagrożenie wolnymi rodnikami wzrasta m.in. u osób prowadzących niezdrowy tryb życia. Palenia tytoniu, zła dieta, nadmiar promieni słonecznych, czy nawet brak lub nadmiar aktywności fizycznej zwiększają zagrożenie stresem oksydacyjnym. W takich przypadkach zapotrzebowanie na selen wzrasta.

Warto wiedzieć, że selen jest wchłaniany w dwunastnicy. Tym samym wszelkie schorzenia, które zaburzają pracę jelit mogą przyczyniać się do niedoboru tego metalu. Choroby trzustki, osłabienie układu odpornościowego, czy mukowiscydoza, to jedne z czynników, które mogą ograniczać wchłanianie i stężenie selenu.

Z kolei niedobór tego pierwiastka, choć zdarza się stosunkowo rzadko, może mieć wiele konsekwencji, takich jak np.:

• osłabienie odporności,
• pogorszenie kondycji włosów i paznokci,
• zaburzenia jelitowe (nudności, wymioty),
• zaburzenia funkcji tarczycy,
• zwiększone ryzyko zmian nowotworowych.

Objawy przedawkowania selenu 

Selen jest pierwiastkiem śladowym, dlatego utrzymanie jego odpowiedniej ilości w organizmie jest niezbędne dla zdrowia. W przypadku wątpliwości, suplementacja selenu powinna być poprzedzona konsultacją z lekarzem i badaniem, które pozwoli na określenie jego stężenia w organizmie, ponieważ w nadmiarze jest to związek toksyczny.

Maksymalna dawka dobowa selenu wynosi 300–400 µg u dorosłych i 60 µg u najmłodszych. Przedawkowanie selenu może objawiać się m.in. zawrotami głowy, bólami mięśniowymi, rumieniem na twarzy, wypadaniem włosów, czy nudnościami i wymiotami.

Selen – kiedy sięgać po tabletki? 

Zapotrzebowanie na selen wzrasta u kobiet w ciąży, matek po porodzie i karmiących piersią. Poprzez wpływ na ilość jodu w tarczycy selen jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu, a jego niedobór zwiększa ryzyko wad umysłowych u dziecka. Z kolei kobiety po przyjęciu dziecka na świat zwykle borykają się z zaburzeniami hormonalnymi, objawiającym się m.in. pogorszeniem kondycji skóry i włosów.

Ze względu na wymienione powody, preparaty dla kobiet w ciąży i w późniejszym okresie zwykle zawierają selen. Tabletki z tym pierwiastkiem uzupełniają dietę matki, wspierając tym samym prawidłowy rozwój dziecka w życiu płodowym lub dbają o zachowanie optymalnej równowagi mikroelementów u kobiety.

Preparatem dla kobiet po ciąży i w okresie laktacji jest np. VITAPIL® mama. Tabletki te zawierają m.in. selen. Suplementacja w tej postaci zapewnia kompleksowe wsparcie dla skóry głowy i włosów. Wzmacnia gruczoły łojowe, cebulki włosów oraz ich łodygi.

Naturalne źródła selenu w diecie 

Dość dobrze przyswajany przez organizm, o niskim zapotrzebowaniu przez organizm – tak można określić selen. Właściwości tego pierwiastka są jednak na tyle ważne, że nawet minimalne niedobory mogą wiązać się z negatywnymi skutkami dla zdrowia. Metal ten nie jest wytwarzany w organizmie, a jego ilość w produktach spożywczych jest uzależniona m.in. od jego występowania w glebie, które w naszym kraju niestety jest ograniczone.

Śladowe ilości (mniej niż 1 mg w 100 g surowca) zawierają np.:

• orzechy, zwłaszcza brazylijskie;
• pestki słonecznika;
• ryby i owoce morza: makrela, dorsz, śledź, mintaj, łosoś, krewetki, tuńczyk;
• mięso drobiowe;
• podroby, wołowina;
• kiełki zbóż;
• jajka;
• czosnek, cebula;
• grzyby, np. pieczarki i borowik szlachetny.