Czy można zamknąć młodość, zdrowie i energię w jednej cząsteczce? Choć brzmi to jak obietnica z bajki, nauka coraz częściej spogląda w stronę resweratrolu - związku, który zyskał przydomek eliksiru długowieczności. To składnik znany z czerwonego wina i winogron, obecny również w suplementach diety i kosmetykach, który od lat fascynuje badaczy oraz lekarzy. Resweratrol wykazuje działanie antyoksydacyjne, chroni przed stresem oksydacyjnym, wspiera układ krążenia, spowalnia procesy starzenia i pomaga utrzymać skórę w doskonałej kondycji. Nie bez powodu mówi się o nim w kontekście „paradoksu francuskiego”, czyli zjawiska, które od dekad intryguje świat medycyny. W tym artykule sprawdzimy, na co pomaga resweratrol, jak działa na organizm człowieka i dlaczego stał się jednym z najbardziej pożądanych składników w świecie zdrowia i urody.
Czym jest resweratrol?
Resweratrol to biologicznie aktywny związek z grupy polifenoli, zaliczany do stilbenoidów i fitoestrogenów. Należy do fitoaleksyn – naturalnych substancji obronnych, które rośliny syntetyzują w odpowiedzi na czynniki stresowe, takie jak infekcje grzybicze, uszkodzenia mechaniczne, promieniowanie UV czy niedobór wody.
Pod względem chemicznym resweratrol posiada dwa pierścienie fenolowe połączone mostkiem etylenowym i występuje w dwóch formach - cis i trans. W naturze dominuje trans-resweratrol, który cechuje się wyższą aktywnością biologiczną, choć jest wrażliwy na światło, podwyższone pH i temperaturę.
Po raz pierwszy wyizolowany w 1940 roku z rośliny Veratrum grandiflorum zdobył rozgłos dopiero po odkryciu jego związku z tzw. francuskim paradoksem – zjawiskiem tłumaczącym, dlaczego Francuzi, mimo diety bogatej w tłuszcze nasycone, rzadziej cierpią na choroby sercowo-naczyniowe. Wstępne badania wskazały na jego potencjał przeciwnowotworowy i przeciwzapalny, a dalsze potwierdziły szerokie właściwości prozdrowotne: antyoksydacyjne, kardioprotekcyjne, neuroprotekcyjne, a także wspomagające długowieczność, regulację masy ciała i kontrolę poziomu cukru we krwi.
Przeczytaj także: Niacyna - czym jest? Jak działa?
Jakie są źródła resweratrolu?
Najbogatszym źródłem resweratrolu są ciemne winogrona, szczególnie odmiany Pinot Noir, których skórki i pestki mogą zawierać nawet 50–100 µg/g resweratrolu. Związek ten obecny jest również w czerwonym winie, gdzie jego stężenie zależy m.in. od odmiany winorośli, miejsca uprawy i technologii produkcji. Najwięcej resweratrolu znajdziemy w winach takich jak Pinot Noir, St. Laurent, Marzemino, Merlot czy Blaufränkisch, a mniej w winach różowych i białych z uwagi na krótszy kontakt soku z wytłokami. Sok winogronowy także jest źródłem resweratrolu, choć w mniejszych ilościach niż wino czerwone.
Poza winogronami i produktami winogronowymi resweratrol występuje w orzeszkach ziemnych oraz w maśle orzechowym, w owocach jagodowych takich jak borówki, żurawina, morwy, truskawki i maliny, a także w pomidorach, czekoladzie i kakao, przy czym kakao w proszku jest najbogatszym źródłem w tej grupie. Spotyka się go również w owocach chlebowca, jabłkach, rdeście ostrokończystym stosowanym w medycynie Dalekiego Wschodu, a także w roślinach takich jak eukaliptus czy świerk.
Jakie są właściwości i działanie resweratrolu?
Resweratrol to aktywny biologicznie polifenol, który ma wpływ na organizm na wielu płaszczyznach dzięki zróżnicowanemu mechanizmowi działania. Jednym z najlepiej poznanych efektów jest jego działanie kardioprotekcyjne, związane z tzw. francuskim paradoksem. Związek ten chroni układ krążenia poprzez hamowanie agregacji płytek krwi, ograniczanie powstawania wolnych rodników, poprawę elastyczności naczyń i regulację ciśnienia tętniczego, a także poprzez działanie przeciwmiażdżycowe i ochronę serca przed uszkodzeniami niedokrwienno-reperfuzyjnymi.
Kolejnym istotnym obszarem jest jego potencjał przeciwnowotworowy. Resweratrol może hamować każdy etap rozwoju choroby nowotworowej od inicjacji, przez promocję, po progresję – wspierając procesy apoptozy komórek rakowych, blokując czynniki sprzyjające ich namnażaniu i uwrażliwiając je na działanie chemioterapii czy radioterapii. Dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym neutralizuje wolne rodniki, chroni struktury komórkowe przed stresem oksydacyjnym i wspomaga naturalne mechanizmy obronne organizmu.
Resweratrol wykazuje również działanie neuroprotekcyjne, ponieważ wspiera pracę mózgu, chroni neurony przed toksycznym działaniem beta-amyloidu, poprawia pamięć i funkcje poznawcze, a także jest analizowany w kontekście wspomagania terapii chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer, Parkinson czy stwardnienie rozsiane. Jego działanie przeciwzapalne obejmuje ograniczanie produkcji prozapalnych cytokin, hamowanie aktywności enzymów biorących udział w procesach zapalnych oraz redukcję obrzęków i wysięków.
Wspiera także regulację masy ciała i metabolizm glukozy aktywując sirtuinę 1 i kinazę AMPK, poprawia wrażliwość na insulinę, pomaga obniżać poziom glukozy we krwi i nasila spalanie tłuszczu. Badania wskazują również na jego aktywność przeciwwirusową i przeciwbakteryjną, a także na korzystny wpływ na kondycję kości, funkcje płuc czy zdrowie skóry, w tym ochronę przed fotouszkodzeniami.
Warto pamiętać, że działanie resweratrolu jest zależne od dawki, w niskich stężeniach działa przede wszystkim jako antyoksydant, w wyższych może wykazywać efekt prooksydacyjny. Wysokie dawki mogą powodować skutki uboczne, a także wchodzić w interakcje z niektórymi lekami m.in. lekami przeciwzakrzepowymi, dlatego suplementację najlepiej prowadzić w konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.
Czy suplementacja resweratrolem może pomóc na skórę?
Resweratrol, dzięki swoim silnym właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, znajduje zastosowanie przede wszystkim w pielęgnacji i ochronie skóry. Jako naturalna fitoaleksyna chroni komórki przed uszkodzeniami wywołanymi promieniowaniem UV, zmniejszając ryzyko fotostarzenia i wspierając regenerację tkanek. Badania wskazują, że potrafi neutralizować wolne rodniki, ograniczać stres oksydacyjny oraz aktywować wewnętrzne systemy obronne komórek, co sprzyja utrzymaniu zdrowego wyglądu skóry. Dodatkowo resweratrol może wpływać na ekspresję genów związanych z długowiecznością, takich jak SirT1 i FoxO, naśladując efekty restrykcji kalorycznej i wspierając procesy anti-aging.
Stosowanie resweratrolu - podsumowanie
Resweratrol od lat elektryzuje świat nauki, nie bez powodu nazywany jest „roślinnym eliksirem młodości”. Potrafi jednocześnie wspierać serce, chronić komórki przed wolnymi rodnikami, łagodzić stany zapalne i spowalniać procesy starzenia, a do tego może poprawiać kondycję skóry, nadając jej zdrowszy, młodszy wygląd. To składnik, który łączy w sobie potencjał kosmetyczny i zdrowotny, ale jak każdy „superzwiązek” wymaga rozsądnego stosowania – najlepiej na podstawie wiedzy specjalisty. W świecie, w którym szukamy prostych recept na długowieczność, resweratrol pokazuje, że odpowiedź może kryć się w naturze… choć wciąż w towarzystwie nauki i rozwagi.
Bibliografia:
Przysławski, J., Dzięcioł, M. (2012). RESWERATROL – AKTUALNY STAN WIEDZY. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL., XLV(4), 1166–1174.
2. Pieszka, M., Szczurek, P., Ropka-Molik, K., Oczkowicz, M., Pieszka, M. (2016). Rola resweratrolu w regulacji metabolizmu komórkowego – przegląd. Postepy Hig Med Dosw (online), 70, 117–123.
3. Salehi, B., Mishra, A.P., Nigam, M., Sener, B., Kilic, M., Sharifi-Rad, M., Fokou, P.V.T., Martins, N., Sharifi-Rad, J. (2018). Resveratrol: A Double-Edged Sword in Health Benefits. Biomedicines, 6(3), 91.
4. Kopeć, A., Piątkowska, E., Leszczyńska, T., Bieżanowska-Kopeć, R. (2011). PROZDROWOTNE WŁAŚCIWOŚCI RESWERATROLU. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 5(78), 5–15.